Dünyadaki serbest ticaret kurallarının var olduğu tüm ortamlarda fiyatı arz ve talep dengesi belirler. Şimdi bu bilgi bir köşede durusun ve buun üzerine borsaya ilişkin bir iki kelam edelim.
Borsada bir hissenin fiyatının artması için ya sürekli olarak bir talep yaratılması ya da arzın kısılması yani sipekülasyon şarttır.
Genel olarak talebin sürekli olarak artırılmasının çok zor olması sebebiyle genel olarak bir hissenin değerinin artması için arzın kısırlanması gerekmektedir.
Örneğin fiili dolaşımda yaklaşık 3,27 milyar lotu olan Yakı Kredi Bankası (YKBNK) için son 8 ayda neredeyse dolaşımdaki payların %12’inin alınmış olması sebebiyle arz kısıtlanmış ve hissenin değeri bu süreç içerisinde %100 artış göstermiştir.
Yani arzı kısıtlanmayan bir hissenin sadece talep artışı ile yükselmesini beklemek çok gerçekçi bir yaklaşım olmayacaktır.
Teorik bölümü bitirdiysek şimdi gelelim bu bilginin pratikteki karşılığına;
Önce herkesin bildiği gerçekleri yani kabulleri ortaya koyalım ki analiz mantıklı olsuın
- Faizlerin artması sebebiyle kredi maliyetleri yükseldi bu durumda arzı kısıtlamak için kredili alım yapmanın maliyeti günümüz itibariyle atlık %11 artış sağlanmaması durumunda yatırımcıya zarar ettirmektedir.
- Piyasada ciddi anlamda likidite sorunu bulunması sebebiyle, BİST30 hisselerinin bir grubu haricinde hisse fiyatlarının artması için talep yaratılamadığı açık olarak görülmektedir.
Özellike yukarıda bahsetmiş olduğum iki sebep kaynaklı olarak; Mart 2024 sonrası endeksler arasında kolarasyon bozulmuş ve endeks bile sadece BİST30’daki mevcut bir kaç hisse ile yoluna devam etmiş diğerleri ise arzı kısıtlayacak/talebi yaratacak kaynağın olmaması sebebiyle bu gelişmeleri uzaktan izlemek zorunda kalmıştır.
Bu olayı biraz daha ete kemiğe büründürelim derseniz, borsadaki yatırımcı sayısının 8 milyona ulşamasındaki en büyük etken olan halka arz hisselerine bakarsak XHALRZ endeksinde yer alan 96 hissenin sadece 18 tanesi son bir ay içerisinde yatırımcısını yüzünü güldürdüğü diğerlerinin ise %30’a varacak kadar kayıp ile yatırımcısını üzdüğü görülecektir.
Şimdi gelelim esas soruya, eskiden oyuncularca arzın kısıtlanması ve halka arza olan ilgini doğal bir talebin kendiliğinde yaratması sebebi ile ederinin çok üzerine kadar götürülmüşken şimdi yeni halka arzlar dahil niye yatırımcısına kaybettiriyor?
Ben bu soruya kendi cevabımı vereyim;
- Endeksin düşmesi sebebiyle borsaya olan ilginin azalması, ki zaten MKK verileri de bu tezi doğrular şekilde
- Likidite sıkıntısı sebebiyle arzın kısıtlanamaması ve kotasyon şartlarının ağırlaştırılması sebebiyle yeni arzların büyüklüklerinin geçmiş dönemde yapılanların çok üstünde olması
- Zaten borsada az olan paranın hacmi yüksek BİST30 hisselerinde pozisyon almayı tercih etmeleri sebebiyle, BİST30 haricindeki hisselerin çoğunluğunun hacimlerinde düşüş olması ve hisse fiyatlarında enflasyon oranı üzerinde bile yükselme elde edilememesi.
Şimdi başa dönelim, arz talep dengesinin sağlıklı olarak kurulamadığı bir piyasada hisselerin fiyat hareketlerin sadece temel analiz verileri ile açıklamaya çalışmak ne kadar acemice bir yaklaşım oluyorsa, halka arz örneğinde görüleceği üzere likidite sıkıntısı çözülmeden hisseler özelinde içinde arz/talep unsurları olmadan yorum yapmak da o kadar taraflı ve piyasa gerçeklerinden uzak bir yaklaşım olacaktır.
Yorumlar kapalı.