Finans Haberleri, Finansal sektörü, iklim değişikliği ve düşük karbon ekonomisine geçiş süreçlerinde karşı karşıya olduğu riskler ve fırsatların yanı sıra düşük karbon ekonomisine geçiş sürecinde finansör olarak oynadığı yönlendirici ve teşvik edici rol nedeniyle de son derece kritik öneme sahip bulunmaktadır.
Sürdürülebilir finansı iklim, yeşil ve sosyal finansı bir araya getiren ve aynı zamanda firmaların uzun vadeli ekonomik sürdürülebilirliği ve içinde faaliyet gösterdikleri genel finansal sistemin istikrarı ile ilgili daha geniş hususları da kapsamaktadır.
Sürdürülebilir finans, finans sektöründe yatırım kararları alırken çevresel, sosyal ve yönetişim hususlarının dikkate alınması sürecini ve sürdürülebilir ekonomik faaliyetler ve projelerle daha uzun vadeli yatırımların desteklenmesini ifade etmektedir.
Sürdürülebilir finans üç aşamada etkileşime girmektedir;Ekonomide finansal getiri ve risk dengesi optimize edilmektedir. Toplum düzeyinde, iş ve finans sektörünün etkisi toplumla ilgili kararlar optimize edilmektedir. Çevre düzeyinde, çevresel etki optimize edilmektedir.
Sürdürülebilirlik ile ilgili her geçen gün artan farkındalık, firmaların çevresel, sosyal ve yönetişim olarak adlandırılan sürdürülebilirlik faktörlerini, verdikleri her kararda ve atacakları her adımda dikkate almalarına sebep olmaktadır.
Çevresel, Sosyal ve Yönetişim Yatırımı, bir şirketin sürdürülebilirliği üzerinde önemli etkileri bulunabilecek çevresel, sosyal ve yönetişim uygulamalarının ön planda tutulduğu yatırım temasını ifade etmektedir.
Çevresel, Sosyal ve Yönetişim yatırımcıları, yatırım yaparken şirketlerin yalnızca karlılığına odaklanmadan, çevreye olan yaklaşımına, insan kaynakları politikasına, tedarik süreç yönetimine ve şirket yönetiminin yeterince etik ve kurumsal yönetim esaslarına uygun olup olmadığına da odaklanmaktadır. Özetle, Çevresel, Sosyal ve Yönetişim kriterleri “Sürdürülebilirlik Kriterler” olarak da adlandırılmaktadır.
Çevre boyutu, çevre yönetim sistemlerinin tanıtılması, kirliliğin azaltılması veya karbon emisyonlarınınsınırlandırılmasına yönelik önlemler gibi çevresel uygulamaların kalitesinden oluşmaktadır. Sosyal boyutu,insan hakları politikalarından ve belirli işçi güvenliği standartlarının varlığından oluşmaktadır. Yönetişim boyutuise yönetici tazminatı, firmanın yönetim kurulu yapısı ve devralmaya karşı savunmalarla ilgili konuları içermektedir.
Sürdürülebilirlik Kriterleri, Birleşmiş Milletler Sorumlu Yatırım İlkeleri’nde yer almakta ve aynı zamanda büyük ticari danışmanlık firmaları tarafından da kullanılmaktadır.
Tablo1: Sürdürülebilir Finansın Aşamaları
Konvansiyonel finansta kısa dönemli, hissedar değerini maksimize eden öncelikler önemlidir. Bu neticede çeyreklik ve kısa dönemli yatırım raporları esas alınarak yapılan değerlendirmeler önem taşımaktadır.
Sürdürülebilir Finans 1.0 aşamasında yatırımcılar ve kurumlar “günahkar” olarak adlandırılan (sigara şirketleri, petrol şirketleri vb.) çevresel ve sosyal hayata etkileri negatif olan şirketlerden kaçınmaktadır. Bu aşamada kurumlar sınırlı da olsa sosyal ve çevresel faktörlere önem vererek sürdürülebilirliği işletme faaliyetlerine entegre etmektedir. Bu neticede kurumların elde etmek istediği amaç kısa dönemde masrafları ve işletme riskini azaltmak, müşterilerin yeni taleplerini karşılayabilmek ve bunun sonucunda şirket karlılığını artırmaktır.
Sürdürülebilir Finans 2.0 aşamasında ise toplam değer finansal, sosyal ve çevresel faktörlerden oluşmaktadır. Bu aşamada paydaş değerleri karar verme sürecine entegreedilmektedir. Orta vadeden uzun vadeye geçişte fiyatlanmayan çevresel ve sosyal riskler kurumlar için itibar riski teşkil edebilmektedir.
Sürdürülebilir Finans 3.0 aşamasında ise sosyal ve çevresel faktörler finansal faktörlerden daha önemli hale gelmektedir. Bu faktörler risk olmaktan çıkıp uzun vadede birer fırsata dönüştürülmüştür. Finansal kurumlar sürdürülebilirliğe net pozitif katkı sağlayacak projeleri finanse etmekte, yatırım kararları uzun vadede toplumun tüm paydaşlarını kapsayacak şekilde değerlendirilmeye alınmaktadır. Böylece finans sistemi uzun vadede sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşılmasına imkansağlayacak ve “iyi toplum” oluşturulmasını destekleyecektir.
Sürdürülebilir Finansın Çerçevesi
Sürdürülebilir finans, ürün ve hizmetlerin sınıflandırılması için gerekli adımları veren ve yol gösteren bir belgedir. Adım adım bir süreç ve gereksinimleri, değerlendirme ve seçim yönetim prosedürünü, sürdürülebilirlik için doğrulama ve raporlamayı belirlemektedir. Yatırımcılar, yeşil bir finansal ürün ve hizmet tasarlamak, yatırım yapanlarla etkileşim kurmak ve bir ürün veya hizmetin performansını kontrol etmek için sınıflandırmada kullanmaktadır.
Finansal Sistemler
Finansal sistemler, borsalar, sigorta şirketleri ve bankalar gibi fonların değişimini kolaylaştıran kurumlardır. Finansal sistemin işlevleri aşağıda yer almaktadır:
a. Alım ve satımı, riskten korunmayı, çeşitlendirmeyi ve risk havuzunu kolaylaştırmayı,
b. Kaynakları tahsis edilmesini,
c. Yöneticileri izlemeyi ve kurumsal kontrol uygulamasını,
d. Tasarrufların harekete geçirilmesini ve
e. Riskin ticaretini, çeşitlendirilmesini ve yönetiminkolaylaştırılmasını.
Yeşil Finans
Yeşil finans, finans sektörünün gelişimini, çevrenin iyileştirilmesini ve ekonomik büyümeyi aynı anda takip eden geleceğe yönelik bir finans türüdür. Yeşil finans, pozitif yeşil finans (iklim, kirlilik ve sağlık sorunlarını azaltan inovasyonve teknolojilere odaklanan) ve negatif yeşil finans (karbon emisyonlarını azaltan şirket yatırımlarına odaklanan) olarak sınıflandırılmaktadır.
Yeşil finans teorisi, yeşil finansla bağlantılı olaraksürdürülebilir finans, çevresel finans, karbon finansmanı ve iklim finansmanı gibi çeşitli enstrümanları kapsamaktadır.Yeşil ürünlere her geçen gün talep artmıştır. Finansal sistemlerin ürün ve hizmetleri, yeşil araba kredileri, karbon fonları, yeşil endeksler ve yeşil sigortalar ileçeşitlendirilmiştir.
Yeşil banka, temiz enerji projeleri için daha iyi kredi koşulları sunmak, yenilikçi finansal ürün ve hizmetler yaratmak, yeşil pazarları genişletmek ve blok zincir ve büyük veri madenciliği gibi finansal teknolojilerin geliştirilmesi için çaba göstermektedir.
Yeşil krediler, şirketler, yerel yönetimler veya diğer kuruluşlar tarafından yurt içi ve yurt dışı yeşil projeler için fon toplamak için kullanılan kredilerdir.
Yeşil kredilerin faydaları:
Borçlunun faydaları; sürdürülebilirlik yönetiminin iyileştirilmesi, nispeten uygun koşullarda fon toplama beklentileri gibi.
Borç verenin faydaları; yeşil projelere doğrudan kredi verme, çevresel, sosyal ve yönetişimsel faktörleri içeren kredi olarak hizmet verme gibi.
Çevresel faydalar; küresel çevre korumaya katkı, yeşil projelerin teşviki yoluyla sosyal ve ekonomik sorunların çözümüne katkı sağlaması.
Sürdürülebilir Finans Enstrümanları
Sürdürülebilir finans hem özel hem de kamu kesiminin finansal kaynaklarını uzun vadede sürdürülebilir altyapı finansmanına doğru hareket ettirmekle mümkündür. Enerji tasarrufu, yenilenebilir enerji, suyun sanitasyonu, kadın girişimcileri destekleme, toplum sağlığını koruma gibi sosyal ve çevresel sürdürülebilirliğe katkı sağlayıcı yatırımlar/projeler yeni finansal enstrümanlar ile desteklenmektedir. Bu finansal enstrümanlar ihtiyaca, coğrafyaya ve yatırım hedeflerine göre değişebilmektedir.
Türkiye’de Sürdürülebilir Finans
2017 yılında, UN Global Compact üyesi yedi banka, Global Compact Türkiye Sürdürülebilir Bankacılık ve Finans Çalışma Grubu tarafından hazırlanan Global Compact Türkiye Sürdürülebilir Finansman Bildirgesi’ne imza atmıştır. Bildirgeye imza atan bankalar, 50 milyon Dolar ve üzerindeki yatırımlardaki kredi süreçlerinde çevresel ve sosyal riskleri değerlendirme süreçlerine alacaklarını beyan etmiştir.
Bildirge 2018 yılında güncellenerek, bankaların çevresel ve sosyal etkisini değerlendirecekleri yatırım tutarı limiti 50 milyon dolardan 20 milyon dolara indirilmiştir. Ayrıca, ilgilibankalar görev tanımında çevresel ve sosyal unsurların olduğu en az bir personel istihdam edeceklerini taahhüt etmiştir.
2019 yılında yapılan güncelleme ile bankaların çevresel ve sosyal etkisini değerlendirecekleri yatırım tutarı limiti 10 milyon dolara indirilmiştir.
2021 yılında bankalarca ilk kez sürdürülebilir sermaye benzeri kira sertifikası ve ortaklığa dayalı yeşil kira sertifikası ihraçları gerçekleştirilmiştir.
Sürdürülebilir Finansman Bildirgesi’ne imza atan bankalar:
• Akbank,
• Garanti BBVA,
• ING Türkiye,
• Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası,
• Şekerbank,
• Türkiye İş Bankası,
• TSKB,
• Yapı Kredi Bankası
Yenilenebilir Enerji Projelerinde Kullanılan KredilerdeBSMV
Bankalar tarafından yenilenebilir enerji üretim projelerinin yatırımı için müşterilere proje finansmanı kredileri sağlandığında yenilenebilir enerji projelerinin yatırım sürecinde yapılan harcamaların yatırımın ayrılmaz bir parçası ve bütünlüğünü sağlayan harcamalarda BSMV uygulaması için 6802 sayılı Kanunun 29. maddesinin birinci fıkrasının (z) bendi kapsamında değerlendirilmektedir.
6802 sayılı Kanunun 29 uncu maddesinin (z) bendinde düzenlenen istisnadan sanayi sicil belgesini haiz olmak koşuluyla tüm sanayi işletmeleri, münhasıran imalat ve üretim faaliyetlerine ilişkin alacakları yeni makine ve teçhizatın finansmanı için kullandıkları krediler dolayısıyla istisnadan faydalanabilecektir.
6802 sayılı Kanunun 29 maddesinin (z) bendinde yer alan istisnaaki kredi ifadesi, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu çerçevesinde, nakdi ve gayrinakdi kredileri kapsamaktadır.Ayrıca 90 Seri No.lu Gider Vergileri Genel Tebliğindeki istisna şartlarını sağlaması halinde yurtdışı finans kuruluşları tarafından finansmanı sağlanacak olan makine ve teçhizat alımları dolayısıyla, bankalar tarafından sağlanan gayrinakdikrediler için lehe alınan paralar da istisnadan yararlanabilecektir.
BSMV istisnası, sanayi sicil belgesine haiz sanayi işletmelerince münhasıran imalat ve üretim faaliyetlerine ilişkin alınacak olan yeni makine ve teçhizatın finansmanı için kullanılan kredilere yönelik olması gerekmektedir. İşçilik, izin ödemeleri, proje geliştirme bedelleri, finansman giderleri, lisans bedelleri ve izin bedeli gibi kalemlerin finansmanına ilişkin kullandırılan kredilere istisnadan yararlanamayacaktır.
Sonuç olarak sürdürülebilir ve yeşil bir ekonomiye geçiş finans sektörü için aynı zamanda önemli fırsatları da beraberinde getirmektedir. Bunların başında sürdürülebilir bir ekonomiye geçiş için gerekli yatırımların ortaya çıkardığı büyük miktardaki ilave finansman ihtiyacı gelmektedir. Yalnızca iklim dışındaki sürdürülebilir kalkınma amaçlarına ulaşılabilmesi için 2030 yılına kadar enerji, ulaştırma, su ve telekomünikasyon altyapısı için yılda ortalama 6,3 trilyon dolar yatırım yapılması planlanmaktadır. Ayrıca, yenilenebilir enerji gibi iklim değişikliğinin önlenmesine yönelik ilave yatırım ihtiyacı da eklendiğinde yıllık yatırım açığının 6,9 trilyon dolara ulaşacağı tahmin edilmektedir.
Yorumlar kapalı.