Sermaye piyasası suçları 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda düzenlenmiş özel finansal suçlardır. Bu suçlar genel olarak bilgi suistimali, dolandırıcılık ve piyasa bozucu işlemler ile piyasada mevzuata aykırı sermaye işlemleri yapmak şeklinde ayrılabilir.
Bu suçlar, ilgili yasanın,
- Madde 104 piyasa bozucu eylemler
- Madde 106 hükmünde tanımlanan Bilgi Suistimali,
- Madde 107 hükmünde tanımlanan Piyasa Dolandırıcılığı,
- Madde 109 hükmünde tanımlanan Usulsüz Halka Arz ve İzinsiz Sermaye Piyasası Faaliyeti,
- Madde 110 hükmünde tanımlanan Güveni Kötüye Kullanma ve Sahtecilik,
- Madde 111 hükmünde tanımlanan Bilgi ve Belge Vermeme, Denetimin Engellenmesi,
- Madde 112 hükmünde tanımlanan Yasal Defterlerde, Muhasebe Kayıtlarında ve Finansal Tablo ve Raporlarda Usulsüzlük,
- Madde 113 hükmünde tanımlanan Sır Saklama Yükümlülüğünün İhlali suçlarıdır.
Özellikle son dönemlerde sıkça rastladığımız suçlar madde 104, 106 ve 107 kapsamına girmektedir. Bu maddeler Borsa İstanbul ’da işlem yapan yatırımcıların uyması gereken kurallarını ve uyulmadığı taktirde uygulanacak ceza ve tedbirleri kapsamaktadır.
Biraz daha açmak gerekirse,
- Piyasa Bozucu İşlemler yasanın madde 104 hükmünde makul bir ekonomik veya finansal gerekçeyle açıklanamayan, borsa ve teşkilatlanmış diğer piyasaların güven, açıklık ve istikrar içinde çalışmasını bozacak nitelikteki eylem ve işlemler, bir suç oluşturmadığı takdirde, piyasa bozucu nitelikte eylem sayılır. Kurulca belirlenen piyasa bozucu eylemleri gerçekleştiren kişilere Kurul tarafından yirmi bin Türk Lirasından beş yüz bin Türk Lirasına kadar idari para cezası verilir. Ancak, bu suretle menfaat temin edilmiş olması hâlinde verilecek idari para cezasının miktarı bu menfaatin iki katından az olamaz.
- Bilgi Suistimali Suçu yasanın madde 106 hükmünde düzenlenmiş olup, doğrudan ya da dolaylı olarak sermaye piyasası araçları ya da ihraççılar hakkında, ilgili sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerlerini veya yatırımcıların kararlarını etkileyebilecek nitelikteki ve henüz kamuya duyurulmamış bilgilere dayalı olarak ilgili sermaye piyasası araçları için alım ya da satım emri veren veya verdiği emri değiştiren veya iptal eden ve bu suretle kendisine veya bir başkasına menfaat temin etmek şeklinde tanımlanmıştır. Suçun failleri İhraççıların veya bunların bağlı veya hâkim ortaklıklarının yöneticileri, İhraççıların veya bunların bağlı veya hâkim ortaklıklarında pay sahibi olmaları nedeniyle bu bilgilere sahip olan kişiler, iş, meslek ve görevlerinin icrası nedeniyle bu bilgilere sahip olan kişiler, bu bilgileri suç işlemek suretiyle elde eden kişiler ile sahip oldukları bilginin yasa hükmünde belirtilen nitelikte bulunduğunu bilen veya ispat edilmesi hâlinde bilmesi gereken kişiler şeklinde belirtilmiştir. Suç için öngörülen ceza, üç yıldan beş yıla kadar hapis veya adli para cezası olup, bu suçtan dolayı adli para cezasına hükmedilmesi hâlinde verilecek cezanın elde edilen menfaatin iki katından az olamayacağına hükmedilmiştir.
- Piyasa Dolandırıcılığı Suçu, yasanın madde 107 hükmünde düzenlenmiş olup, sermaye piyasası araçlarının fiyatlarına, fiyat değişimlerine, arz ve taleplerine ilişkin olarak yanlış veya yanıltıcı izlenim uyandırmak amacıyla alım veya satım yapmak, emir vermek emir iptal etmek, emir değiştirmek veya hesap hareketleri gerçekleştirmek şeklinde tanımlanmıştır. Suçun faillerinin üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacağına, keza bu suçtan dolayı verilecek olan adli para cezasının miktarı, suçun işlenmesi ile elde edilen menfaatten az olamayacağına hükmedilmiştir. Yasa hükmünün ikinci fıkrasında ise, sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerlerini veya yatırımcıların kararlarını etkilemek amacıyla yalan, yanlış veya yanıltıcı bilgi veren, söylenti çıkaran, haber veren, yorum yapan veya rapor hazırlayan ya da bunları yayan ve bu suretle menfaat sağlayan faillerin üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacağına hükmedilmiştir.
Kurul, 104’üncü, 106’ncı ve 107’nci maddelerde sayılan fiilleri işlediğine dair makul şüphe bulunan gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişilerin yetkilileri ile ilgili sermaye piyasası araçlarına ilişkin olarak;
a) Borsalarda geçici veya sürekli olarak işlem yapılmasının yasaklanması,
b) Takas yöntemlerinin değiştirilmesi,
c) Kredili alım, açığa satış, ödünç alma ve verme işlemlerine ilişkin sınırlamalar getirilmesi,
ç) Teminat yükümlülüğü getirilmesi veya yükümlülüğün değiştirilmesi,
d) Farklı pazar veya piyasalarda işlem görmesi veya farklı işlem esaslarının belirlenmesi,
e) Piyasa verilerinin dağıtım kapsamının sınırlanması,
f) İşlem veya pozisyon limiti getirilmesi dâhil piyasanın etkin ve sağlıklı işleyişini teminen gerekli her türlü tedbiri almaya ve bu tedbirlerin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.
Bu üç madde içinde “makul şüphe oluşması ve menfaat elde eme unsurlarının gerçekleştiğine dair delillerin” ortaya konulması şartı aranmaktadır.
Madde 104’ü işleyenler için ,genel olarak piyasada geçerli olan inanç, “bunlar birkaç kişi ve ne işlem yaparlarsa yapsınlar, kim oldukları bilinse dahi ceza alamayacaklar” yönünde.
Günümüzde en çok rastlanılan suç “Bilgi Suistimali Suçu”, başka bir deyişle “Insider Traiding” denilen “içeriden öğrenenlerin ticareti” ve borsacı tabiri ile “Hayaller alınır Gerçekler satılır, PARDON” olarak tanımlanır. Bu işlem de patronlar, yatırımcı ilişkileri bölümü ilk hareketi yapanlar, sonra bir oyuncuya ucuz hisse geçilmesi ile hissede teknik çalıştırarak yükseliş sağlanması, bilgi açıklanmadan birkaç gün önce piyasaya yayılması, bu sırada birkaç tavan yapılarak, “Hedef 1071, şehrimizin plakası, füzeler” ve “Havva görünümlü Adem’ler” ile yatırımcı çeken fenomenlerle “gel gel” tabir ettiğimiz hareketler ve söylentilerden sonra haberin KAP atılması ile hissenin tavan veya tavana yakın bir seviyeden şelale düşüşünün gerçekleşmesi.
Gelelim cezasına “üç yıldan beş yıla kadar hapis veya adli para cezası olup, bu suçtan dolayı adli para cezasına hükmedilmesi hâlinde verilecek cezanın elde edilen menfaatin iki katından az olamayacağı” der kanunda. Ben bugüne kadar değil hapis cezası, daha doğru düzgün para cezası alanı bile görmedim. Çünkü götürülen para yüzlerce milyon liralar iken alınan cezalar, binlerle ifade edilmektedir.
Pekiiii 107. maddeye ne diyelim;
Piyasa Dolandırıcılığı Suçu… İşte bu suçu işleyenler adeta piyasada SPK ile dalga geçmektedir. Nasıl mı? Şöyle ki; bu suçu işleyenlerin aldıkları ceza genellikle işlem yasağı cezası, para cezası ve işlem yapılan hisselere VBTS kapsamında cezaların verilmesi.
Bu madde kapsamında 6 ay, 1 yıl, 2 yıl gibi işlem yasağı cezası alanların hala sosyal medyada hisse pazarladıklarını görüyoruz. Hani tam “kapıdan kovuyorsun, pencereden giriyor, pencereden kovuyorsun bacadan giriyor” durumu. Bu kişilerin ceza almaları işlem yapmalarını engellemiyor. İşlem yapma yasağı alan şahıs kardeşine hesap açıp oradan işleme devam ediyor, kardeşi ceza alınca eşi üzerinden, eşi ceza alınca oğlu üzerinden işlem yapmaya devam ediyorlar, iyide akraba çok, ver cezayı yenisi gelsin. Demek ki; SPK tarafından uygulanan cezaların caydırıcılığı YOK. İşlem yasağı yanında bazen de para cezası verdiklerini görüyoruz ki, kazan – kaşık meselesi.
Evet SPK ancak işlem yasağı, para cezası ve ilgili şahısların işlem yaptığı şirketlere karşı VBTS kapsamında tedbirler getirebiliyor. Peki yetersi olan bu cezalar için ne yapılmalı?
- Para cezası uygulanan şahısların kazandıkları para ile aldıkları cezalar arasında anormal farklar var. Para cezası uygulanan bu şahıslar “SPK’ya yine bahşiş verdik” diyor. Yani para cezaları can yakmıyor, caydırıcı olmaktan uzak. Bunun için;
A-Para cezalarının kat be kat artırılması,
B-Kendileri ile beraber 1’nci derece akrabalarının manipülasyon suçundan dolayı elde edilmiş olan mal varlıklarına tedbir konulması,
C- Hali hazırda cezalı iken eğer, işlemlere 3’ncü bir şahıs üzerinden devam ediyorsa, akrabalık derecesine bakılmadan, o şahısların da mal varlıklarına tedbir konulması için gerekli kurumlar ile iş birliğine gidilmesi
- ACİL SPK’nın MASAK, Savcılıklar gibi kurumlarla görüş alış-verişi yaparak “BORSADA TEMİZ ELLER OPERASYONU” başlatılması, bu yasanın ilgili maddelerinin tekrar düzenlenerek, paraya çevrilmeden, “HAPİS CEZALARI” sınırlarının artırılması, X hesapları, telegram gibi sosyal medya takibinin yapılarak “MAKUL ŞÜPHE ve MENFAAT ELDE ETME UNSURLARININ GERÇEKLEŞTİĞİNE DAİR” deliller ile beraber ortaya konularak “HAPİS İLE CEZALANDIRILABİLMELERİ” için gerekli kurumlara ivedilikle “SUÇ DUYURUSUNDA” bulunabilmenin önü açılmalıdır.”
Hiç kimsenin oğlunun, eşinin ya da kardeşinin hapislerde yatmasını veya kendi hesaplarını kullanan şahısların eylemleri nedeniyle hapis yatmayı göze alacağını sanmıyorum
Yorumlar kapalı.