Dünyaca ünlü yatırım dögüsü önünüze fotoğraf olarak koyulduğunda çok bir şey ifade etmese de, yatırımcı tarafından bir kere bile olsa tecrübe edildiğinde acı bir şekilde gerçekliği ispatlanmış bir hayat deneyimi olarak yatırımcıların anılarında yer alır
Bu grafik, yatırımcı psikolojisinin piyasa döngüleriyle nasıl etkileşimde bulunduğunu gösteren klasik bir yatırımcı duygusu eğrisini temsil ediyor. Bu eğrinin her aşaması, bireylerin finansal piyasalarla olan duygusal ilişkisini açıklıyor. Şimdi bu süreci detaylıca ele alalım:
- Reluctance (Tereddüt)
Piyasanın yeni bir döngüye girmesiyle, yatırımcılar hâlâ önceki çalkantılardan etkilenmiş durumda ve piyasa hakkında şüpheci bir tavır içerisindeler. Piyasa henüz yükselmeye başlamadan önce, çoğu yatırımcı yatırım yapmaktan kaçınır.
- Optimism (İyimserlik)
Piyasalar yükselmeye başladıkça, yatırımcılar geleceğe dair daha iyimser hissetmeye başlar. Yatırımlarından kazanç elde etmeye başladıklarında, daha fazla kazanç umuduyla piyasaya girerler.
- Excitement (Heyecan)
Kazançlar arttıkça, yatırımcıların güveni zirve yapar. Risk algısı azalmaya başlar ve piyasaya daha fazla yatırım yaparlar. Yatırımcılar piyasaların sonsuza kadar yükseleceğine inanma eğilimindedirler.
- Exuberance (Coşku)
Piyasalar en yüksek noktasına ulaşırken, yatırımcılar efsanevi kazançlar elde ederler. Bu noktada, piyasaya dair herhangi bir risk algısı neredeyse tamamen kaybolmuştur. Yatırımcılar portföyleri hakkında büyük bir özgüven duyarlar. Ancak, bu aşama aynı zamanda maksimum risk noktasını temsil eder. Piyasa artık doygunluğa ulaşmıştır ve geri çekilme kaçınılmazdır.
- Denial (İnkâr)
Piyasalar düşmeye başladığında, yatırımcılar bunu bir geçici düşüş olarak algılar. Bu dönemde “Uzun vadeli yatırımcıyım, bu sadece geçici bir duraksama” düşüncesi hâkimdir. Ancak, piyasa düşüşü hızlanmaya devam eder.
- Fear (Korku)
Piyasa ciddi şekilde düştüğünde, yatırımcılar endişelenmeye başlar. Başlangıçta, bu düşüşü kabullenmek istemezler ancak kayıplar arttıkça korku hakim olur.
- Desperation (Çaresizlik)
Kayıplar derinleştikçe, yatırımcılar umutsuzluğa kapılır. Bu noktada, piyasanın toparlanacağına dair güvenleri ciddi şekilde sarsılmıştır ve çaresizlik hissi yaygındır.
- Panic (Panik)
Panik aşamasında, yatırımcılar hızlı bir şekilde pozisyonlarını kapatır. Bu aşamada birçok yatırımcı zararına satış yaparak piyasadan çıkar. Bu, duygusal tepkilerle yapılan işlemlerin en yoğun olduğu dönemdir.
- Capitulation (Teslimiyet)
Panikle başlayan satış dalgası sonrası, yatırımcılar artık piyasadan tamamen umudu keser. “Piyasalar bana göre değil” düşüncesi hakim olur ve piyasaya dair hiçbir beklentileri kalmamıştır.
- Depression (Depresyon)
Piyasanın en düşük noktasında, yatırımcılar piyasalardan tamamen uzaklaşır. Bu aşama, maksimum fırsat noktasına işaret eder. Ancak, yatırımcılar duygusal olarak yıprandıkları için yeni fırsatları görmezden gelirler.
- Apathy (Kayıtsızlık)
Piyasa dipten toparlanmaya başlasa da, yatırımcılar ilgisizdir. Bu noktada, piyasanın tekrar yükselebileceğine dair inançları yoktur. İlgisizlik ve kayıtsızlık hakimdir.
- Indifference (İlgisizlik)
Toparlanma belirgin hale geldiğinde bile, yatırımcılar hâlâ ilgisiz kalabilir. Ancak, piyasa hız kazandıkça ilgisizlik yerini yavaş yavaş ilgiye bırakır.
- Reluctance (Tereddüt)
Son aşamada, yatırımcılar yeniden piyasalara girmeye başlar, ancak önceki kayıpların etkisiyle temkinli davranırlar. Yatırımcı döngüsü böylece yeniden başlar.
Bu döngü, finansal piyasaların insan psikolojisi ile ne kadar iç içe geçtiğini açıkça ortaya koyar. Duygular, rasyonel düşünceyi gölgede bıraktığında, piyasalar üzerinde büyük dalgalanmalar yaşanabilir. Başarılı yatırımcılar bu duygusal döngünün farkında olarak, paniğe kapılmadan en iyi fırsatları değerlendirebilenlerdir.
Şimdi bu döngüyü BİST100 grafiği üzerinden bakarsan sizce biz hangi aşamadayız?
11 ve 12 geldi mi yada yakında gelecek mi yoksa hala “Depresyonda” devam mı ediyoruz?
Yorumlar kapalı.