1-) Genel Anlamda Bilgi Bazlı Piyasa Dolandırıcılığı Suçu Ve Suçun Unsurları
Piyasa dolandırıcılığı suçlarından biri olan bilgi bazlı piyasa dolandırıcılığı suçu SPKn.’nun 107. Madde 2. Fıkrasında düzenlenmiştir. İlgili madde; ‘’Sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerlerini veya yatırımcıların kararlarını etkilemek amacıyla yalan, yanlış veya yanıltıcı bilgi veren, söylenti çıkaran, haber veren, yorum yapan veya rapor hazırlayan ya da bunları yayan ve bu suretle menfaat sağlayanlar üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılırlar.’’ Şeklindedir.
Bu maddede bahsi geçen bilgi bazlı piyasa dolandırıcılığı suçunun temel konusu manipülatörlerin piyasaya yanlış, yanıltıcı bilgiler yayarak veya asılsız haberler çıkararak fiyatları etkilemesi, piyasayı bu yanıltıcı bilgilerle aşağı veya yukarı yönlü hareket ettirmeyi amaçlamalarıdır. Bu yanıltıcı bilgiler bir gazete, dergi veya sosyal medyada yer alabileceği gibi daha resmi boyutta bilgiler ( örneğin bir KAP açıklaması) olması da mümkündür.
Bilgi bazlı piyasa dolandırıcılığı fiilinde maddi unsur olarak aşağıdaki durumların mevcut olup olmadığı önem arz etmektedir.
1-) Herhangi bir bilgi, haber, yorum veya raporun mevcut olup olmadığı.
2-) Bu bilgi, haber, yorum veya raporun yalan, yanlış, aldatıcı veya yanıltıcı olup olmadığı.
3-) Bu fiili gerçekleştirenlerin, bu fiilden menfaat sağlayıp sağlamadığı.
4-) Bilgi, söylenti, haber, yorum veya raporun sermaye piyasası araçlarının fiyatını, değerini veya yatırımcıların yatırım kararlarını etkilemek amacını taşıyıp taşımadığı.
Suçun maddi unsurunun oluşması için yukarıda belirtilen bu durumların bir arada bulunması gerekmektedir. Bu durumlardan birinin dahi yokluğu suçun maddi unsurunun oluşmaması sonucunu doğurmaktadır.
Suçun manevi unsuru ise fiilin borsada işlem gören sermaye piyasası araçlarının fiyatını, değerini veya yatırımcının kararını etkilemek amacıyla suçun bilerek ve istenerek işlenmesidir.
Bilgi bazlı manipülasyonlar medyada çıkan asılsız haberlerle ortaya çıkabileceği gibi bunun yanında internet forumlarındaki yanıltıcı mesajlar, yanıltıcı spam e-mailler, mali oranların farklı rapor edilmesi gibi çeşitli değişik yollarla da vuku bulabilir.
SPKn.’nda yer alan düzenlemeye eklenen rapor, ihraççı tarafından kamuya açıklanan raporlar(SPKn. M.14,32) olabileceği gibi, bağımsız denetim, derecelendirme ve değerlendirme kuruluşları gibi izahnamede yer almak üzere hazırlanan raporlar da olabilir. Bu raporu hazırlayanlar belgelerde yer alan yalan, yanlış yanıltıcı veya eksik bilgilerden kaynaklanan zararlardan dolayı müteselsilen sorumlu oldukları gibi, bu raporları bilgi bazlı dolandırıcılık suçunu işlemek kastıyla hazırladıkları ve bundan menfaat elde ettikleri anlaşılırsa cezai anlamda da sorumlu olacaklardır.
Ayrıyeten Piyasa Bozucu Eylemler Tebliği’nin İletişim Veya Haberleşme Yoluyla İşlenen Piyasa Bozucu Eylemler başlıklı 6. Maddesi 1. Fıkrasında ‘’Sermaye piyasası araçlarının fiyatları, değerleri veya yatırımcıların kararlarını etkileyebilecek nitelikte veya bunlara etki edebilecek piyasa göstergelerine ilişkin olarak yalan, yanlış veya yanıltıcı bilgi verilmesi, söylenti çıkarılması, haber verilmesi, özel durum açıklaması yapılması, yorum yapılması veya rapor hazırlanması, bu fiileri gerçekleştirenler tarafından söz konusu fiilerin gerçekleştirilmesinden önce veya sonra ilgili sermaye piyasası aracında her türlü emir verilmesi ve/veya işlem yapılması halinde piyasa bozucu eylem olarak değerlendirilir.’’ denmiştir. Söz konusu bu madde de bilgi bazlı piyasa dolandırıcılığının tanımlanmasında büyük rol oynamaktadır.
Bilgi bazlı piyasa dolandırıcılığı suçunda mağdur dar anlamda yatırımcılar gibi gözükse de aslında bu suçun mağduru geniş anlamda tüm toplum ve milli ekonomidir. Bu suçla piyasaların etkin bir şekilde çalışması engellenmekte ve milli ekonomi zarar görmektedir.
2-) Örneklerle Bilgi Bazlı Piyasa Dolandırıcılığı Suçu
Bilgi bazlı piyasa dolandırıcılığını açıkladıktan sonra örnek verecek olursak; Örneğin bir A şirketi paylarının %76,88’ine sahip olduğu borsada işlem gören B şirketindeki paylarının satılmasını öngören bir KAP açıklaması yayınlamış ve söz konusu KAP açıklamasında bunu kesin taahhüt etmemiştir. Söz konusu KAP açıklamasından sonra borsada işlem gören B şirketi hisseleri bir hafta içinde %45 değer kaybı yaşamış ve fakat A şirketi B şirketinde sahip olduğu payların çok cüzi bir miktarını satarak sahiplik oranını %76,80’e indirmiştir. Bu söz konusu durumda A şirketinin satış ve sahiplik oranı %0,08 düşmesine rağmen yatırımcının zararı %45 olmuştur. Örneklediğimiz bu durumda yapılan KAP açıklaması ve satıştan önce B şirketi hisselerinin artacağı yönünde yapılan manipülatif haberler SPKn. 107/2’deki bilgi bazlı piyasa dolandırıcılığı suçunu oluşturmaktadır.
3-) Suçun Yaptırımı
Kanunda bilgi bazlı piyasa dolandırıcılığını işleyen kişiler hakkında iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılması hükmolunmuştur. Görüldüğü üzere ‘’ve’’ bağlacı sebebiyle suçu işleyen kişiye hem hapis hem de para cezası birlikte verilecektir.
Piyasa dolandırıcılığı suçu bakımından ceza yaptırımlarının dışında belirli haklardan yoksun bırakma (TCK m.53) ve müsadere ( TCK m. 54-55) güvenlik tedbirleri de uygulanabilir.
Öte yandan SPKn.’nun 114. Maddesinde yer alan düzenlemeye göre bilgi bazlı piyasa dolandırıcılığının bir tüzel kişinin yararına olarak işlenmesi halinde ilgili tüzel kişi hakkında tüzel kişilere özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
Hazırlayan
Av. Haluk Ulaş KARABÖRKLÜ
Faydalanılan Kaynaklar
1-) İdare Hukuk Açısından Sermaye Piyasası, Seçkin Yayınevi, 2016
2-) spk.gov.tr
3-) SPKn.
Yorumlar kapalı.