Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, G20 Liderler Zirvesi için gittiği Brezilya’dan Çarşamba günü itibariyle yurda döndü.
Uçakta gazetecilerin sorularını yanıtlayan Erdoğan, Türkiye’de milyonlarca ücretli çalışanı ve emeklileri yakından ilgilendiren zamlara ilişkin açıklamalarda bulundu.
Cumhurbaşkanı, “Biz ne emeklimizi ne memurumuzu ne asgari ücretlimizi, toplumun hiçbir kesimini enflasyona ezdirmeyeceğiz,” ifadelerini kullandı.
Mayıs 2024’ten bu yana enflasyonda düşüş görüldüğünü, bunun gelecek aylarda da devam edeceğini belirterek, “2025 yılında özellikle hem para politikasının gecikmeli etkisi hem maliye politikasında bütçe açığının azalması hem de fiyatları bir şekilde bütçe imkanları çerçevesinde enflasyon hedefi paralelinde oluşturmamız enflasyonu düşürmeye devam edecek,” diye konuştu.
Enflasyon oranının yüzde 65 olduğu 2023 yılında asgari ücrete toplam yüzde 107,5’luk zam yaptıklarını vurgulayan Erdoğan, “Bu sene biz yüzde 49 zam verdik. Ekim ayı itibarıyla enflasyon yüzde 49’un altında. Yani yılı da Merkez Bankamızın tahminlerine göre yüzde 44 civarında bir rakamla tamamlayacağız,” dedi.
Ocak 2023’te 5.500,35 TL olan asgari ücret 8.506 TL’ye çıkarılmış, Temmuz 2023 itibarıyla yüzde 34’lük ek zamla 11.402 TL olmuştu. Ocak 2024’te bu rakam 17.002 TL’ye yükseltildi.
Temel mallardaki enflasyonun yüzde 28,5, sebze, meyve ve gıdada yüzde 40 civarında olduğunu hatırlatan Cumhurbaşkanı, “Enflasyonu şu anda biraz yüksek tutan kira ve özel eğitim gibi hizmetlerdeki enflasyondur. Enflasyon kalıcı bir düşüş trendine girdi, inşallah bu şekilde de yoluna devam edecek.” diye konuştu.
Asgari ücret nasıl hesaplanıyor?
Asgari ücreti, yasa gereği 5’er işçi, işveren ve devlet temsilcisi olmak üzere 15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirliyor. Bu komisyonda, işveren tarafını TİSK, işçi tarafını ise en fazla üyeye sahip konfederasyon olduğu için Türk-İş temsil ediyor.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığında gerçekleştirilen ilk toplantının ardından komisyon, işçi ve işverenin ev sahipliğinde de ayrı ayrı toplanacak. Komisyon, son toplantısını yine Bakanlıkta yapacak.
Bakanlığın belirlediği üyelerden birinin başkanlık ettiği komisyon, en az 10 üyenin katılımıyla toplanıp, oy çokluğuyla karar veriyor. Oyların eşitliği halinde başkanın bulunduğu tarafın çoğunluğu sağladığı kabul ediliyor.
Enflasyon
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 4 Kasım Pazartesi günü açıkladığı ekim ayı enflasyon rakamlarına göre aylık bazda artış yüzde 2,88 olurken, yıllık bazda enflasyon yüzde 48,58’e geriledi.
Eylül ayında aylık enflasyon yüzde 2,97 olurken, yıllık enflasyon ise yüzde 49,38 olarak gerçekleşmişti. Böylece, yıllık enflasyon 2023 yaz aylarından bu yana ilk kez yüzde 50’nin altında görüldü.
TÜİK verilerine göre, aylık bazda en yüksek artış yüzde 14,32 ile giyim ve ayakkabı grubunda görüldü. Giyim ve ayakkabı grubunu yüzde 4,33 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 3,52 ile haberleşme izledi.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek X hesabından yaptığı açıklamada, ekim ayı yıllık enflasyon oranının “mayıs ayına göre 26,9 puan gerilediğini” belirterek, “Katılıkların giderilmesi zaman alıyor ancak bu konudaki gelişmeler olumlu. Ekimde 12 aylık enflasyon beklentilerinin tüm kesimlerde son iki buçuk yılın en düşük seviyesine gerilemesi hizmet enflasyonundaki ataletin kırılması için önemli,” ifadelerine yer verdi.
ENAG: Yıllık enflasyon yüzde 89,77
Bağımsız Enflasyon Araştırma Grubu’nun (ENAG) hesaplamalarına göre ise, ekim ayında Tüketici Fiyat Endeksi (E-TÜFE) aylık yüzde 5,57 arttı. E-TÜFE’nin son 12 aylık artışı ise yüzde 89,77 olarak gerçekleşti.
ENAG’a göre, TÜİK alt grupları gösterge olarak alındığında en fazla aylık yükseliş yüzde 10,38 ile ulaştırma kaleminde, en çok düşüş ise yüzde 3,01 ile lokanta ve otellerde gerçekleşti.
Türkiye’de 2023 yılında 10 işçiden 6’sı asgari ücretin yüzde 20 fazlasının altında çalışıyor. Bu oran 20 yıl önce 10 kişide 4 civarındaydı.
Asgari ücretin açlık sınırını geçtiği aylar oldukça sınırlı. Bu da işçilerin önemli bir bölümünün açlık sınırı altında yaşadığını gösteriyor.
Milyonlarca işçinin gözü 2024 yılı için açıklanacak asgari ücrette. 2024 yılında asgari ücrete bir kez zam gelebileceği yönünde tartışmalar da var.
Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nun (DİSK-AR) hazırladığı “Asgari Ücret Araştırması 2024” raporu asgari ücretin nasıl giderek ortalama ücret haline geldiğini gösteriyor.
Buna göre Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AK Parti) iktidara geldiği 2002 yılında asgari ücretten düşük maaş alan işçilerin oranı yüzde 24,4 iken bu oran 2022 yılında yüzde 33,8’e çıktı.
Asgari ücretin yüzde 5 fazlası ve bunun altında alanların oranı da aynı dönemde yüzde 27,8’den yüzde 37,5’e yükseldi.
Asgari ücretin yüzde 10 fazlası ve bunun altında alanların oranı da yüzde 30,7’den yüzde 38,4’e ulaştı.
10 işçiden dördü asgari ücret sınırında kazanıyor
Dolayısıyla her 10 işçiden 4’ü asgari ücret komşuluğunda yer alıyor. Bu; asgari ücrete yakın bir ücret elde edenler (asgari ücretin yüzde 5 veya yüzde 10 fazlası) ile bunun altında bir ücret alanları belirtmek için kullanılan bir kavram.
Buna göre işçilerin yüzde 38,4’ü 2023 ikinci yarısında aylık 12 bin 542 lira veya bundan daha az bir maaş alıyor.
Asgari ücretin yüzde 20 fazlası ve altında kazananların oranı da son 20 senede yüzde 39,1’den yüzde 58,4’e ulaştı. Bu kişiler de 2023’ün ikinci yarısında aylık en fazla 13.682 lira kazanıyor.
10 işçiden 6’sı açlık sınırının altında kazanıyor
TÜRK-İŞ’in araştırmasına göre Kasım 2023’te 4 kişilik bir ailenin açlık sınırı 14.025 lira. Buda 10 işçiden 6’sının açlık sınırının altında bir ücret kazandığını gösteriyor.
Asgari ücretin yüzde 50 fazlası ve altında aylık alanların oranı da bu dönemde yüzde 49,2’den yüzde 69’a vardı. 10 işçiden yedisi aylık 17.103 lira veya bundan daha az kazanıyor.
Asgari ücretin iki katı ve altında kazananların oranı 2002-2022 arasında yüzde 59,9’dan yüzde 81,9’e çıktı.
Asgari ücretin iki katından fazla kazananların oranı da yüzde 40,1’den yüzde 18,1’e geriledi.
DİSK-AR’ın resmi verilerden yola çıkarak hazırladığı bu veriler asgari ücret ve buna yakın kazanan işçilerin büyük bir çoğunluk haline geldiğini; aynı dönemde asgari ücretin iki katından fazla kazananların oranının da hızla düştüğünü ortaya koyuyor.
Avrupa’da asgari ücret
AB İstatistik Ofisi Eurostat Avrupa’da asgari ücretin yüzde 5’inin fazlasının altında kazananların oranı açıklıyor. En çok açıklanan yıl ise 2018. Eurostat verilerinde Türkiye’nin bulunduğu son dönem ise 2010 yılı. Bundan dolayı Türkiye ile Avrupa verilerini kıyaslarken bunu dikkate almak gerekiyor.
DİSK-AR’ın açıkladığı asgari ücretin yüzde 5’inin altında kazanan verisi ile karşılaştırma olabilir. Ancak Eurostat verileri 10 ve üstü çalışan istihdam edilen firmalardan elde edildiği ve eksik bildirim içerdiğinden bu da tam doğru biraz kıyas olmuyor. Yine de yakın bir karşılaştırmadan söz edilebilir.
Bunun dışında Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) açıkladığı sigortalı çalışan istatistiklerinden tam olarak asgari ücretle çalışanların oranı tespit edilebilir.
Buna göre Avrupa’da asgari ücretin yüzde 5 fazlası ve altında kazananların oranı oldukça düşük. Türkiye dışında en yüksek oran yüzde 15,2 ile Slovenya’da. İspanya ve Belçika’da bu oran 2018 yılında yüzde 1’in altındaydı.
Fransa’da asgari ücrete yakın kazananların oranı yüzde 11,6 iken bu oran Almanya’da yüzde 6,6.
Eurostat’ın açıkladığı 2010 Türkiye verisi ise yüzde 42,9 idi. DİSK-AR’ın açıkladığı 2017 verisine göre Türkiye’de işçilerin yüzde 51,4’ü asgari ücretin yüzde 5 fazlası ve altında kazanıyordu. DİSK-AR’ın 2022 verisi ise yüzde 37,5.
Yorumlar kapalı.