TÜRKİYE’DE DERİN YOKSULLUK ALARM VERİYOR! 9.7 MİLYON KİŞİ TEMEL İHTİYAÇLARINI KARŞILAYAMIYOR

Türkiye’de ekonomik dengesizliklerin en sert yüzlerinden biri olan derin yoksulluk, yapılan yeni bir araştırmayla çarpıcı şekilde ortaya kondu. İktisat ve Toplum Dergisi’nin Şubat 2025 sayısında yayımlanan çalışma, 2022 yılı TÜİK Gelir ve Yaşam Koşulları anketinin mikro verileri kullanılarak hazırlandı. Araştırma, yaklaşık 9.7 milyon insanın temel ihtiyaçlarını karşılayamayacak durumda olduğunu gösteriyor.

DERİN YOKSULLUK NEDİR? KİMLER BU KAPSAMA GİRİYOR?

Araştırmada, derin yoksulluk kavramı temel ihtiyaçların ne ölçüde karşılanabildiğine göre tanımlandı. Eurostat’ın “Maddi ve Sosyal Yoksunluk” göstergelerinden bazıları elenerek, Türkiye’ye uygun bir ölçüt oluşturuldu. Derin yoksulluk göstergesi olarak belirlenen 6 temel ihtiyaç ise şöyle:

1.  Beklenmedik ekonomik harcamaları karşılayabilmek (5.300 TL ve üzeri)
2.  Kira, fatura, kredi ve borç ödemelerini düzenli yapabilmek
3.  İki günde bir et, tavuk veya balık içeren yemek yiyebilmek
4.  Evi asgari düzeyde ısıtabilmek
5.  Eskiyen kıyafetlerin yerine yenisini alabilmek
6.  İyi durumda en az iki çift ayakkabıya sahip olabilmek

Bu 6 temel ihtiyacın en az 5’ini karşılayamayan haneler derin yoksul olarak kabul edildi.

TÜRKİYE’DE DERİN YOKSULLUĞUN BOYUTU: 9.7 MİLYON KİŞİ ZOR DURUMDA

Araştırmaya göre 1.7 milyon hane ve bu hanelerde yaşayan yaklaşık 7 milyon kişi, 6 temel ihtiyacın en az 5’ini karşılayamıyor. Daha da vahimi, 670 bin hane ve 2.75 milyon birey, bu ihtiyaçların hiçbirini karşılayamaz durumda.

Yani toplamda 9 milyon 720 bin kişi, en temel insani gereksinimlerini bile karşılayamadan yaşamını sürdürmek zorunda.

DERİN YOKSULLUK HANGİ BÖLGELERDE DAHA YAYGIN?

Araştırma, derin yoksulluğun bölgesel dağılımını da gözler önüne serdi. Beklendiği gibi Güneydoğu Anadolu, en fazla derin yoksul nüfusa sahip bölge oldu. Ancak ikinci sırada Akdeniz Bölgesi’nin yer alması dikkat çekti. Turizm merkezleri ve verimli tarım arazilerine sahip olmasına rağmen, bölgedeki dağ köyleri ve kırsal alanlarda büyük bir eşitsizlik yaşanıyor.

En düşük derin yoksulluk oranına sahip bölgeler ise şunlar:

•   Batı Marmara
•   Doğu Marmara
•   Batı Anadolu

İstanbul ise Türkiye’nin en yüksek kişi başı gelire sahip şehri olmasına rağmen, derin yoksulluk sıralamasında 12 bölge arasında 6. sırada yer aldı. Bu, İstanbul’daki yüksek hayat pahalılığının yoksulluk üzerindeki etkisini net bir şekilde gösteriyor.

DERİN YOKSULLUKTAN EN ÇOK KİMLER ETKİLENİYOR?

Araştırma, derin yoksulluk içinde yaşayan bireylerin eğitim düzeyine de dikkat çekiyor. Sonuçlar oldukça çarpıcı:

•   Yetişkin derin yoksulların %86’sı ilkokul veya daha düşük eğitim seviyesine sahip.
•   Yükseköğrenimli derin yoksul oranı Türkiye genelinde %2.7, İstanbul’da ise %3.5.

Bu veriler, eğitim düzeyi ile gelir seviyesi arasındaki doğrudan ilişkiyi ve eğitime erişimin yoksullukla mücadelede ne kadar kritik olduğunu ortaya koyuyor