Türkiye, coğrafyasının kavşak noktasında, tarihî mirası ve jeopolitik önemiyle dünya sahnesinde
çok kutuplu bir aktör olarak hareket ediyor. Batı ile Doğu arasında köprü kuran bu ülke, son yıllarda BRICS, Avrupa Birliği (AB) ve Türk Devletleri Teşkilatı (Türk Birliği) ile ilişkilerini dengeli bir stratejiye oturtarak küresel konumunu güçlendirmeye çalışıyor. Bu üçlü denge, Türkiye’nin ekonomik, siyasi ve kültürel çıkarlarını nasıl harmanladığının bir göstergesi.
- BRICS: Yeni Küresel Düzende Alternatif Bir Ses
BRICS (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin, Güney Afrika), Batı merkezli kurumlara alternatif arayan gelişmekte olan ülkelerin platformu. Türkiye, 2023’te BRICS’e katılma niyetini resmen dile getirdi. Bu hamlenin arkasında:
- Ekonomik Çeşitlendirme: ABD ve AB’ye bağımlılığı azaltmak, Çin ve Hindistan gibi dev pazarlara erişim.
- Siyasi Özerklik: Ukrayna savaşı gibi krizlerde Batı’dan bağımsız bir diplomasi alanı yaratma çabası.
- Teknoloji ve Savunma İş Birlikleri: Türk SİHA’larının BRICS ülkelerine ihracı (Özbekistan, Kazakistan) ve Rusya ile nükleer enerji projeleri (Akkuyu).
Ancak BRICS’in genişlemesi, Türkiye’nin NATO üyeliği ve Batı ile ilişkilerinde gerilim riski taşıyor.
- Avrupa Birliği: Donmuş İlişkilerde Pragmatizm**
Türkiye, 1999’da AB adayı ilan edildi, ancak müzakereler 2005’ten beri fiilen durdu. Buna rağmen, ilişkiler pratik çıkarlar üzerinden sürüyor:
- Ekonomik Bağlar:AB, Türkiye’nin en büyük ticaret ortağı (ihracatın %40’ı). Gümrük Birliği, otomotiv ve tekstil sektörü için hayati.
- Göç Anlaşması:AB’nin 6 milyar Euro’luk destek karşılığında Türkiye’nin Suriyeli mültecileri sınırda tutması.
- Enerji Köprüsü:Türkiye’nin AB’ye doğalgaz taşıma rolü (TANAP ve TürkAkım).
Ancak demokratik standartlar, insan hakları ve Kıbrıs sorunu, ilişkilerde yapısal sorunlar olarak varlığını koruyor.
- Türk Birliği: Kültürel Köprüler ve Bölgesel Güç**
Türk Devletleri Teşkilatı, Türkiye’nin kardeş ülkeler”dediği Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan ile kurduğu bir iş birliği ağı. Hedefler:
- Enerji Koridorları: Bakü-Tiflis-Ceyhan ve Trans-Hazar Boru Hattı ile Avrupa’ya alternatif enerji rotaları.
- Askerî Dayanışma: Azerbaycan’ın Karabağ zaferinde Türkiye’nin desteği, ortak tatbikatlar.
- Kültürel Diplomasi:TÜRKSOY ile dil ve tarih birliği vurgusu, TRT Avaz gibi medya kanalları.
Ancak Rusya’nın Orta Asya’daki etkisi ve Çin’in Kuşak-Yol Projesi, Türk Birliği’nin etki alanını sınırlandırıyor.
Üçlü Dengeyi Sürdürmek: Fırsatlar ve Riskler
Türkiye, bu üç eksen arasında yalpalayan”değil, stratejik çıkar odaklı bir denge kuruyor:
- Ekonomide Çeşitlilik:AB pazarına erişim, BRICS ile yatırım alternatifleri, Türk Birliği ile enerji güvenliği.
- Siyasette Çok Taraflılık: NATO üyeliği ile Rusya-Çin yakınlaşmasını aynı anda yönetme becerisi.
- Kültürel Kimlik: Batılılaşma ile Türk-İslam sentezini harmanlayan “yeni Osmanlıcı” söylem.
Riskler:
- AB ile kopuş, Türkiye’yi teknoloji ve sermayeden mahrum bırakabilir.
- BRICS’e tam üyelik, Batı ile ilişkileri daha da gerebilir.
- Türk Birliği, siyasi entegrasyon olmadan sembolik kalabilir.
Yorumlar kapalı.