Petrol piyasalarında son günlerde yaşanan çalkantı, küresel enerji dengelerini sarstı. Brent petrolün varil fiyatı, yalnızca 48 saat içerisinde yüzde 8’in üzerinde değer kaybederek 64 dolar seviyesine kadar geriledi. Bu, 2021’deki pandemi döneminden bu yana görülen en düşük seviyeye işaret ediyor. Ancak küresel ölçekte yaşanan bu şok gelişmeye rağmen Türkiye’deki akaryakıt tabelalarında tek bir kuruşluk değişiklik olmadı.
DÜŞÜŞÜN ARDINDA NE VAR?
Petrol fiyatlarındaki bu ani düşüşün arkasında iki büyük gelişme öne çıkıyor:
• ABD Başkanı Donald Trump, geçtiğimiz günlerde tüm ithalat kalemlerine %10 oranında genel tarife getireceğini, Çin gibi büyük ticaret ortaklarına ise daha yüksek vergiler uygulayacağını açıkladı. Çin de 10 Nisan’dan itibaren ABD ürünlerine %34’lük ek vergi uygulayacağını duyurdu. Bu karşılıklı hamleler, küresel ticarette yeni bir resesyon dalgası yaratabileceği yönünde endişelere yol açtı.
• Aynı zamanda OPEC+ ülkeleri, daha önce sınırlı düzeyde planladıkları üretim artışını erkene çekerek, mayıs ayında üretimi 411 bin varil artırma kararı aldı. Bu karar, arz fazlası beklentilerini güçlendirdi ve fiyatlar üzerindeki aşağı yönlü baskıyı artırdı.
SATIŞ DALGASI SÜRÜYOR
Dün 73 dolar seviyesini test eden Brent petrol, bugün 64 dolar sınırına kadar çekilerek %8,2’lik bir günlük kayba imza attı. Batı Teksas (WTI) tipi ham petrol ise aynı saatlerde 66 dolardan işlem gördü. Enerji analistlerine göre bu, pandemi döneminden bu yana görülen en agresif düşüşlerden biri.
PİYASALAR SERT TEPKİ VERDİ, TÜRKİYE’DEKİ POMPALAR SESSİZ
Tüm dünyada petrol fiyatları çökerken, Türkiye’deki benzin ve motorin fiyatlarında ise değişiklik gözlenmedi. 5 Nisan itibarıyla:
• İstanbul’da benzin litre fiyatı 46,72 TL,
• motorin ise 46,83 TL seviyesinde.
Peki, dünya fiyatı düşerken Türkiye’de tabelalar neden değişmedi?
Bu sorunun cevabı birkaç başlık altında incelenebilir:
1. Döviz Kuru Etkisi: Türkiye’de petrol fiyatları sadece Brent’e değil, aynı zamanda dolar kuruna da bağlı. Dolar/TL halen 38’in üzerinde. Yani petrol fiyatı düşse bile kur yüksek olduğu sürece pompa fiyatlarında rahatlama sınırlı kalıyor.
2. Vergi Yükü: Akaryakıt fiyatlarının yaklaşık %60’ı ÖTV ve KDV gibi vergi kalemlerinden oluşuyor. Bu nedenle uluslararası piyasalardaki düşüş, rafineri çıkış fiyatlarına yansısa bile pompa fiyatlarına etkisi zayıf kalabiliyor.
3. Geçişli Fiyatlama Mekanizması: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) ve dağıtım şirketleri, küresel fiyat değişimlerini doğrudan değil, birkaç günlük ortalamalarla değerlendiriyor. Bu da ani düşüşlerin anında fiyata yansımamasına neden oluyor.
4. Bekle-Gör Stratejisi: Sektör temsilcileri, bu düşüşün geçici mi yoksa kalıcı mı olacağını görmek için birkaç gün beklenmesi gerektiğini belirtiyor. Geçici düşüşlerde fiyatlar sabit tutulabiliyor.
Yorumlar kapalı.